Het veenweidegebied in de Zeevang

Geschiedenis van het veenweidegebied in de Zeevang

Om deze blog te kunnen schrijven is het bekijken en het doorlopen van het veenweidegebied in de Zeevang uiteraard niet genoeg. Ik ben er al vaak geweest en in mijn vorige blogs heb ik aan de ontginging van dit gebied al de enige aandacht geschonken, maar het gehele verhaal over de geschiedenis van dit gebied is nog niet aan bod gekomen. In deze informatieve blog zal ik u hier meer over vertellen. Het is namelijk altijd leuk om de omgeving waarin u verblijft te kennen als u deze aan het ontdekken bent.

Historische schets

Het landschap van De Zeevang heeft een rijke geschiedenis. Vele generaties hebben het gebied vormgegeven. De grootschalige en vaak systematische ontginning van de veengebieden kwam vanaf de tweede helft van de 10^e eeuw op gang. Deze ontginning hield in dat evenwijdige afwateringssloten werden gegraven, uit afwateringsoogpunt onder een zo gunstig mogelijke hoek op een ontginningsbasis. Dit kon bijvoorbeeld een veenstroompje zijn, zoals de IJe, De schar of de Middel Ee. Hierdoor ontstonden langgerekte kavels.

Als gevolg van dit patroon van de waterlopen, van waaruit men de ontginning ter hand nam, ontstond een patroon van blokken met sterk in richting wisselende verkaveling. In de 12^e eeuw was het veengebied grotendeels ontgonnen in vorm gebracht. De boerderijen werden aan het eind van de kavels gesitueerd. Zo ontstonden de langgerekte boerderijlinten. Voorbeelden in de Zeevang hiervan zijn de dorpen Middelie en Warder. Over deze lintdorpen en de boerderijen leest u meer in mijn vorige blog.

Naderhand zijn, onder invloed van wateroverlast, enkele nederzettingslocaties verplaatst. Een voorbeeld hiervan is het dorp Drei dat in de 14^e eeuw in westelijke richting is verplaatst naar de dijk bij de Beemstermeer, waarmee Hobrede is ontstaan. Omdat bij de ontginning in de Zeevang en Waterland geen vaste maten waren vastgesteld ontstonden zeer lange percelen van wisselende breedte. Toen tegen het eind van de 13^e eeuw Floris V het Hollandse grafelijke gezag in West-Friesland vestigde, was de ontginning grotendeels voltooid.

Bedijking

Zowel de Zeevang als Waterland maakten oorspronkelijk deel uit van een enorm veengebied dat grote delen van West-Nederland besloeg. De veengebieden werden geteisterd door stormvloeden en overstromingen. Door de ontwatering klonk het veen bovendien sterk in en werd het land kwetsbaar voor het opdringende water. Ondanks de aanleg van lokale dijken ging steeds meer land verloren. Er ontstonden meren zoals het Purmer en Beemstermeer. In de 13^e eeuw werd de Zeevang bedijkt. Deze waren rond 1300 voltooid.

Lagen in het landschap

Het landschap in de gemeente Zeevang is een samenstelling van elementen uit verschillend perioden. Verschillende tijdlagen zijn in het landschap afleesbaar. De structuur die in de Middeleeuwen is bepaald is nog steeds te zien. De lineaire verkaveling, de kronkelende veenstromen, de dwars hierop gegraven sloten en de veerverkaveling, tonden de grote Middeleeuwse ontginningsfase van het veengebied. De ontwikkeling van de dorpen vormde de eindfase. En de binnen- en buitendijkse elementen die samenhangen met de strijd tegen het buitenwater kunnen ook als aparte laag worden gezien.

Recreatieve ontwikkeling

Dankzij het typisch Hollandse karakter van het waterrijke veenweidelandschap en de zichtbare historie heeft het gebied ook een hoge recreatieve waarde, zowel voor de eigen bewoners als voor bezoekers. Recreatie vindt hier plaats als medegebruik van het door de landbouw beheerde landschap. De belangrijkste recreatiemogelijkheden zijn fietsen, wandelen, skeeleren, schaatsen, kanovaren en sportvissen. Ook de wandelroute Etersheim, Kijk-over-de Kogenroute en het Middeleeuws sporenpad zijn leuke wandelingen om te maken. Meer over het Middeleeuws sporenpad lees je in een van mijn vorige blogs.

Ecologische ontwikkeling

Het gebied van de Zeevang kent een grote rijkdom aan weidevogels en het is tevens een belangrijk foerageer- en pleistergebied voor overwinterende en doortrekkende vogels. Voor vogelfanaten is het hier dan ook ontzetten leuk om vogels te spotten.

Cultuurhistorie

De cultuurhistorische kwaliteiten van de Zeevang zijn hoog en grote delen hiervan hebben dan ook een beschermde status. Waterland/Zeevang behoort tot een van de Belvedère-gebieden, de zuidelijke rand maakt deel uit van de stelling van Amsterdam en is aangewezen als Unesco Wereld erfgoed. De huisterpen uit de Late Middeleeuwen en het tamelijk onregelmatige verkavelingspatroon zijn namelijk in hoge mate gaaf en zeldzaam. De dorpjes hier zijn harmonieus vergroeid met het landschap en de karakteristieke stolpboerderijen geven een historisch landschap beeld weer.

Het woord veenweidegebied klinkt misschien als saai of als oninteressant, maar zoals in bovenstaande informatie te lezen is het allesbehalve dat. Het is een unieke manier om u in een speciaals stukje Hollandse natuur te begeven onder zeespiegel niveau.